Άνοιξη, η εποχή της ελπίδας, της αισιοδοξίας και της ανανέωσης. Η ημέρα μεγαλώνει, η θερμοκρασία ανεβαίνει, τα λουλούδια και τα δέντρα ανθίζουν, τα πουλιά ξεπροβάλουν δειλά δειλά τραγουδώντας ξεχωριστές μελωδίες μετά την ανάπαυλα του βαρύ χειμώνα. Η φύση σηματοδοτεί την αλλαγή φορώντας την πιο όμορφη στολή της. Μια τόσο μεγάλη αλλαγή του περιβάλλοντος δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον ανθρώπινο οργανισμό. Περνάμε από την εποχή των ιώσεων στην εποχή των αλλεργιών. Ευτυχώς υπάρχουν πολλοί τρόποι περιορισμού των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων ώστε να μην επηρεάσουν την ομορφότερη εποχή του χρόνου.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙΔΑ;

Ρινίτιδα σημαίνει φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου, της μεμβράνης που παράγει εντός της μύτης την κολλώδη ουσία γνωστή ως βλέννα που υγραίνει τον εισπνεόμενο αέρα και συγκρατεί σκόνες και μικρόβια λειτουργώντας ως πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού. Οι δυο βασικότεροι τύποι ρινίτιδας είναι ιογενής και αλλεργική και οφείλονται αντίστοιχα στην παρουσία παθογόνου μικροοργανισμού και στην υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σε ουσίες που είναι αβλαβείς και ονομάζονται αλλεργιογόνα. Το αλλεργιογόνο προσκολλάται στον βλεννογόνο και αναγνωρίζεται από τον οργανισμό ως εχθρική ουσία, ενεργοποιώντας αντισώματα και χημικές ουσίες όπως η ισταμίνη προκαλώντας ενοχλητικά συμπτώματα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί ένα από τα πιο συχνά νοσήματα του ανώτερου αναπνευστικού επηρεάζοντας περίπου το 20% του ενήλικου πληθυσμού και ακόμα περισσότερο έφηβους και παιδιά. Τα τελευταία χρόνια, ενδεχομένως λόγω των συνεχώς επιδεινούμενων περιβαλλοντικών συνθηκών, έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των περιστατικών. Οικογενειακό ιστορικό σηματοδοτεί αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου. Η ακατάπαυστη καταρροή (ρινόρροια), το μπούκωμα (ρινική συμφόρηση) που προκαλεί πονοκεφάλους και απώλεια οσμής και γεύσης, ο ρινικός κνησμός, τα κόκκινα μάτια που δακρύζουν σχηματίζουν την εικόνα μιας νόσου που δεν είναι απειλητική για τη ζωή αλλά επιδεινώνει σημαντικά την ποιότητά της. Δυσκολία στον ύπνο, κόπωση στην εργασία, απώλεια συγκέντρωσης των εφήβων ιδίως κατά την διάρκεια της εξεταστικής περιόδου και δυσκολία στις κοινωνικές εκδηλώσεις δημιουργούν την ανάγκη αναζήτησης ιατρικής βοήθειας για την ανακούφιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων. Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές όπως αλλεργικό άσθμα και επαναλαμβανόμενες ιγμορίτιδες, ασθένειες με χειρότερα συμπτώματα και αυξημένη επικινδυνότητα. Ανάλογα με την έναρξη και διάρκεια των συμπτωμάτων χωρίζεται σε δύο τύπους, χρόνια και εποχιακή που εκδηλώνεται κυρίως τους μήνες της άνοιξης.

ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΑ

Το βασικότερο αλλεργιογόνο υπεύθυνο για την εποχιακή ρινίτιδα είναι η γύρη δένδρων και χόρτων γι΄αυτό ονομάζεται και «πυρετός εκ χόρτου». Η εποχή της γύρης των δέντρων διαρκεί περίπου έξι εβδομάδες ξεκινώντας από τα μέσα Μαρτίου σε αντίθεση με τα χόρτα η εποχή των οποίων ξεκινάει από τον Μάιο και μπορεί να φτάσει ακόμα και τον Ιούλιο. Διαφορετικοί οργανισμοί εμφανίζουν ευαισθησία στη γύρη διαφορετικών φυτών με αποτέλεσμα η διάρκεια της αλλεργίας να ταυτίζεται με την εποχή ανθοφορίας του αντίστοιχου φυτού. Αν και για την εκδήλωση των συμπτωμάτων για πρώτη φορά απαιτείται έκθεση σε μεγαλύτερη ποσότητα γύρης, όσο προχωράει η εποχή και αυξάνεται η φλεγμονή χρειάζονται όλο και λιγότεροι κόκκοι για να ξεκινήσουν μια κρίση. Σκόνη, ακάρεα, τρίχωμα ζώων και κάποια ήδη μυκήτων ευθύνονται περισσότερο για τη χρόνια ρινίτιδα. Ουσίες όπως ατμοσφαιρικοί ρύποι, καπνός τσιγάρων, υγρασία και χημικά μπορούν να επιδεινώσουν ρινική φλεγμονή και ταλαιπωρία.

5+1 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΩΝ ΑΛΛΕΡΓΙΟΓΟΝΩΝ

Αν και είναι δύσκολο να αποφύγουμε την γύρη κατά τη διάρκεια της άνοιξης, μπορούμε να εφαρμόσουμε μερικούς κανόνες για να μετριάσουμε την έκθεσή μας:

1. Άνεμος, ζέστη και υγρασία ευνοούν την κυκλοφορία της γύρης. Παραμένουμε σε χώρο με κλειστά παράθυρα.
2. Φοράμε γυαλιά ηλίου για να περιορίσουμε την επαφή της γύρης με τα μάτια.
3. Προμηθευόμαστε φίλτρο γύρης για τον κλιματισμό του αυτοκινήτου εφόσον υποστηρίζεται.
4. Διατηρούμε καθαρό τον κήπο μας από χόρτα και ζιζάνια και προτιμά φυτά με μεγάλα άνθη και έντονα χρώματα των οποίων οι γύρεις μεταφέρονται περισσότερο με τα έντομα και όχι μέσω του αέρα.
5. Προτιμάμε παραθαλάσσια μέρη για διακοπές και εξορμήσεις.

Bonus: Αποφεύγουμε τις μετακινήσεις σε εξωτερικό χώρο νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα, όταν τα επίπεδα γύρης στην ατμόσφαιρα είναι υψηλά λόγω ανθοφορίας των φυτών.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Υπάρχει σημαντικό φαρμακευτικό οπλοστάσιο με πολλές θεραπευτικές επιλογές ανάλογα με την βαρύτητα των συμπτωμάτων που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας και των ενοχλητικών συμπτωμάτων της. Για τις πιο απλές περιπτώσεις με ελαφρά συμπτώματα επιλέγουμε φάρμακα τοπικής χρήσης σε μύτη και μάτια:

• Αντιισταμινικά spray μύτης και οφθαλμικές σταγόνες: Βασίζονται στην καταστολή της ισταμίνης που ευθύνεται για τα συμπτώματα της αλλεργίας τοπικά στα μάτια και στη μύτη. Χαρακτηρίζονται από ταχύτατη δράση και προσφέρονται για την ανακούφιση ρινικού κνησμού, καταρροής και οφθαλμικών αλλεργικών συμπτωμάτων στις πιο ήπιες περιπτώσεις.
• Ενδορινικά spray κορτιζόνης: Χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της φλεγμονής του ρινικού βλεννογόνου ανακουφίζοντας μπούκωμα, καταρροή και ρινικό κνησμό. Προτιμούνται σε μέτριες και βαρύτερες περιπτώσεις ρινίτιδας και απαιτούν καθημερινή χρήση μέχρι να ολοκληρωθεί η συνιστώμενη θεραπεία. Η απορρόφηση του φαρμάκου από τον οργανισμό είναι ανάλογα με την ουσία ελάχιστη ή μηδαμινή, επιτρέποντας μεγαλύτερης διάρκειας θεραπεία.
• Αποσυμφορητικά spray ή σταγόνες: Προκαλούν σύσπαση των αγγείων της μύτης ανακουφίζοντας άμεσα και αποτελεσματικά από τη ρινική συμφόρηση. Λόγω του μηχανισμού δράσης τους δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για πάνω από 7-10 ημέρες καθώς μπορούν να προκαλέσουν φαρμακευτική ρινίτιδα, ένα είδος εξάρτησης του ρινικού βλεννογόνου από το φάρμακο χωρίς το οποίο δημιουργείται μόνιμη συμφόρηση.

Όσον αφορά τις πιο επίμονες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται συστηματική αγωγή δια στόματος:

• Αντιισταμινικά: Είναι ευρέως διαθέσιμα στο φαρμακείο υπό τη μορφή χαπιών ή σιροπιού και δρουν καταστέλλοντας την ισταμίνη στον οργανισμό. Χωρίζονται σε δύο γενιές και η βασική τους διαφορά είναι ότι τα πρώτα δρουν  καταπραϋντικά προκαλώντας υπνηλία σε αντίθεση με τα νεότερα (2^ης γενιάς) όπου σπάνια παρατηρείται κάτι τέτοιο. Η δράση τους είναι καταλυτική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας σε μάτια και μύτη. Μπορούν να χορηγηθούν προληπτικά στην αρχή της περιόδου γυρεοφορίας πριν την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων. Συνδυάζονται με ασφάλεια με φάρμακα τοπικής χρήσης για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
• Κορτικοστεροειδή: Διατίθενται κυρίως σε μορφή χαπιών και χρησιμοποιούνται για βαρύτερες περιπτώσεις. Είναι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση όλων των συμπτωμάτων της νόσου και είναι σημαντικό να τηρούνται κατά γράμμα η δοσολογία, οι μέρες και ώρες χορήγησης του φαρμάκου που έχουν καθοριστεί από τον θεράποντα ιατρό.

Η μοναδική αιτιολογική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας που στοχεύει στην αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης του αλλεργιογόνου από τον οργανισμό είναι η ανοσοθεραπεία. Η φιλοσοφία είναι η αντιμετώπιση του αλλεργιογόνου ως ακίνδυνη ουσία χωρίς να ενεργοποιούνται οι αμυντικοί μηχανισμοί που προκαλούν τα δυσάρεστα συμπτώματα της ρινίτιδας. Χορηγούνται υπογλώσσια ή ενέσιμα σταδιακά αυξανόμενες δοσολογίες του αλλεργιογόνου ώστε να το συνηθίσει ο οργανισμός χωρίς την πρόκληση δυσάρεστων συμπτωμάτων. Η θεραπεία απευθύνεται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις και απαιτεί παρακολούθηση από αλλεργιολόγο.

Η αλλεργική ρινίτιδα αποτελεί μια κοινή νόσο του αναπνευστικού συστήματος που ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα ξεκινώντας με τον ερχομό της άνοιξης, της κατά γενική ομολογία ωραιότερης εποχής του χρόνου. Στο φαρμακείο υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές ακόμα και για τις πιο βαριές περιπτώσεις που στόχο έχουν την καταπολέμηση των συμπτωμάτων και την ανακούφιση των ασθενών. Ο Οδυσσέας Ελύτης είχε γράψει: «Την άνοιξη αν δεν την βρεις, τη φτιάχνεις». Είναι στο χέρι μας να απολαύσουμε την άνοιξη χωρίς τα ενοχλητικά και επίμονα συμπτώματα της αλλεργίας.

Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥ

• Δεν παρουσιάζουν όλοι οι οργανισμοί την ίδια αποτελεσματική αντίδραση σε όλα τα αντιισταμινικά που λαμβάνουμε δια στόματος. Ίσως απαιτηθούν ορισμένες δοκιμές πριν την εξεύρεση του αποτελεσματικότερου.
• Μπορείτε να βρείτε στο φαρμακείο πολλά σκευάσματα φυσιολογικού ορού και θαλασσινού νερού τα συστατικά του οποίου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην πλύση και απομάκρυνση του αλλεργιογόνου παράγοντα, την αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης και της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας. Προτιμήστε διαλύματα αυξημένης αλατότητας (υπέρτονα) για τις περιόδους εξάρσεων και ισότονα για καθημερινές προληπτικές πλύσεις.
• Τα ενδορινικά spray κορτιζόνης είναι πολύ αποτελεσματικά στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων αλλά έχουν βραδεία έναρξη δράσεως με αποτέλεσμα να χρειάζονται πάνω από μία εβδομάδα για την επίτευξη του μέγιστου αποτελέσματος. Για την άμεση ανακούφιση τις πρώτες ημέρες δύναται να χρησιμοποιηθούν αποσυμφορητικά.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Υγεία και Ομορφιά – Εμπιστεύομαι τον Φαρμακοποιό μου